O
n
t
w
i
k
k
e
l
 
g
a
a
n
d
e
w
e
g
 
d
e
 
b
e
s
t
e
 
o
p
l
o
s
s
i
n
g

Project BouwLab R&Do
‘Ontwikkel gaandeweg de beste oplossing’

BouwLab R&Do is het eerste Smart Industry Fieldlab voor de bouw en een initiatief van 3D Makers Zone. In het fieldlab in Haarlem komen partijen uit de bouwwereld bij elkaar. Dit om met innovaties op het gebied van duurzaamheid en technologie, nieuwe projecten op te starten die verdere digitalisering en industrialisatie van de bouwsector mogelijk maken. Voor de realisatie van een living lab voor circulaire innovaties is gebruik gemaakt van een donorgebouw: een voormalige aula van een uitvaartcentrum in Almere.

Annette Beerepoot van 3D Makers Zone kan het zich nog goed herinneren. In 2019 was het terrein in Almere waarop de aula stond verkocht: er kwamen woningen. “De constructie van de aula zag er nog goed uit en was pas 12 jaar oud. Circulariteit was in die periode flink in opkomst, dus het was zonde om zo’n pand simpelweg te slopen”, begint ze te vertellen. Via netwerkorganisatie Beter Business kwamen Groothuis en RGS  in contact met 3D Makers Zone.

Image

Circulariteit was in die periode flink in opkomst, dus het was zonde om zo’n pand simpelweg te slopen

“Wij waren net begonnen met de oprichting van het Smart Industry fieldlab voor de bouw en waren benaderd of het niet een leuk project voor ons was. Eerlijk gezegd wisten we dat niet; we komen immers uit de industrie en niet uit de bouw. We hebben er goed over nagedacht en eerst een haalbaarheidsonderzoek gedaan. Op basis daarvan hebben we besloten om het te doen. We doen wel vaker projecten op deze manier, omdat we vinden dat je soms gewoon stappen moet durven zetten, ook al zet je die over je eigen schaduw heen. Ons fieldlab heet niet voor niets Bouwlab R&Do.” 

Zo wilden we in eerste instantie het dak graag meenemen, maar dat bleek in de praktijk gewoon te vast te zitten'

RGS en bouwbedrijf Tom Jonker voerden de demontage uit. “Een van de eerste dingen waar we tegenaan liepen was, het feit dat het terrein niet goed toegankelijk was. Een goede inventarisatie maken van wat we konden doen was dus pas mogelijk op het moment waarop de sloop van het gebouw daadwerkelijk plaatshad. Zo wilden we in eerste instantie het dak graag meenemen, maar dat bleek in de praktijk gewoon te vast te zitten. Op zo’n moment kun je geen ingewikkelde berekeningen meer maken en moet je knopen doorhakken. Dan merk je dat je zo’n voorfase liever beter had geïnventariseerd, omdat je dan betere afwegingen kunt maken. Dat moeten we zeker meenemen in volgende projecten.” 

Image
Geheel is meer dan een aantal componenten

“Toen we met de staalconstructie en vliesgevels aan de slag gingen bleken we in de praktijk bij elkaar een flinke gatenkaas te hebben”, geeft Beerepoot eerlijk toe. “Zo misten we de aansluiting van de gevels op het nieuwe dak, maar ook de maatwerkverbindingen naar de ondergrond. Het vervolmaken van het geheel heeft meer tijd en energie gekost dan we van tevoren bedacht hadden. Het geheel is in de praktijk meer dan een aantal componenten.” En er spelen meer zaken mee. “De vliesgevel heeft een bepaald energielabel. Is die ook van toepassing als je het opnieuw gebruikt of moet je het aanpassen. Daarom hebben we de gemeente al in een vroeg stadium betrokken om op dat gebied met ons mee te denken. En als je materialen aan moet passen, wat voor een footprint laat zo’n aanpassing achter? Misschien moet je soms concluderen dat je iets beter niet kunt hergebruiken. Laten we in elk geval de dingen die in de praktijk niet blijken te werken niet meer toepassen in de nieuwe bouw.” 

De periode tussen oogsten en hergebruik moet zo kort mogelijk zijn om waardevermindering te beperken

Het project is aangemeld voor een audit van Het Nieuwe Normaal. “We hebben de geleerde lessen samengevat in een aantal punten waarvan ik verwacht dat die niet veel afwijken van Het Nieuwe Normaal. Het project duurde best lang. In de tussentijd lagen de materialen buiten opgeslagen. Dan gaat de kwaliteit ervan langzaam achteruit. De periode tussen oogsten en hergebruik moet zo kort mogelijk zijn om die waardevermindering te beperken. Als je daar als bedrijf een oplossing voor hebt, heb je tegelijkertijd ook weer een verdienmodel. Probeer ook niet gebouwen die je sloopt ergens anders exact hetzelfde te herbouwen. Zie de materialen die je oogst als bouwstenen en zorg dat je daar de best mogelijke nieuwe toepassing voor vindt."

Image
Vertrouwen

Een ander belangrijk onderdeel is vertrouwen. “We zaten in een traject van innovatief leren met andere partijen die dat ook wilden. Maar vervolgens spring je met elkaar in het diepe. Als dan iemand eigenaar moet worden van het pand, merk je dat je toch weer terugvalt in het traditionele opdrachtgever/opdrachtnemerschap. Dit in plaats van dat je het project echt samen draagt. Daar zijn we uiteindelijk wel uitgekomen, maar het heeft wel veel tijd gekost. We merken dat de bouwsector redelijk traditioneel in elkaar zit en dat er nog veel kaarten tegen de borst worden gehouden. Zo blijft heel veel kennis en ervaring verborgen. Iedereen weet dat, maar er verandert nog weinig. We staan voor een grote maatschappelijke opgave. Die gaan we alleen maar realiseren als we allemaal transparant zijn, onze kennis delen en samen op zoek gaan naar een betere bouwketen.”

Het leuke vind ik de diversiteit aan oplossingen die gedurende het proces zijn aangehaakt

Terugkijkend is Annette vooral blij dat 3D Makers Zone het project samen met alle partners toch heeft weten te realiseren. “Het leuke vind ik de diversiteit aan oplossingen die gedurende het proces zijn aangehaakt. We zijn begonnen met Groothuis, RGS en Beter Business. Al snel kwamen daar de gemeente Haarlem en Dura Vermeer bij, met in het kielzog nog tal van andere partijen. Met elkaar hebben we iets neergezet waar we met zijn allen echt trots op kunnen zijn ook al weten we dat het opschalen hiervan nog echt wel een grote uitdaging is. Wij hebben een aantal zaken opgelost en hopen dat onze bevindingen ook landelijk uitstralen dat je er gewoon voor moet gaan. Laat je niet weerhouden omdat je niet alles weet, maar begin gewoon en ontwikkel gaandeweg de beste oplossing. Niet alle oplossingen zijn schaalbaar, maar leveren toch weer aandacht en kennis op. Elke bijdrage, hoe klein soms ook, is er een.”

Lees meer artikelen: