'Een project als SAWA begint met de ambitie'
Project SAWA Rotterdam
Een gesprek met:
Mark Compeer
directeur bij Nice Developers
Robert Winkel
Architect bij Mei architects and planners en directeur bij Nice Developers
Op de Lloydpier in Rotterdam verschijnt binnenkort complex SAWA: het eerste volledig circulaire woongebouw van hout, dat maar liefst 50 meter hoog is. SAWA is een project van Nice Developers en is gerealiseerd in samenwerking met ERA Contour. Nog niet eerder is in Nederland een dergelijk innovatief woonproject van deze omvang verwezenlijkt. Mark Compeer en Robert Winkel van Nice Developers sleepten met dit prestigeproject inmiddels al acht internationale architectuurprijzen in de wacht.
“Een project als SAWA begint met de ambitie”, vertelt Robert Winkel, architect bij Mei architects and planners en directeur bij Nice Developers. “Gewoon besluiten dat je het gaat doen. Vervolgens moet je iedereen net zo lang gek maken tot zij mee willen doen.” Het hebben van een goede naam en reputatie is in zo’n geval een pluspunt. “We zijn geen types van ‘fake it ‘till you make it’, legt Mark Compeer, van origine planoloog en directeur bij Nice Developers uit. “Wij doen wat we zeggen en zijn recht door zee. Dat zorgt ervoor dat mensen ons vertrouwen.”
“'Wij doen wat we zeggen en zijn recht door zee. Dat zorgt ervoor dat mensen ons vertrouwen'
Winkel en Compeer merken beiden dat er veel behoefte is bij particuliere kopers en huurders en beleggers aan woningen in hout die een bijdrage leveren het klimaat. Het probleem is alleen dat niemand weet hoe. “Als je daar in kan gidsen en begeleiden, én kunt laten zien dat het helemaal geen gekkigheid is, maar juist gebaseerd is op beproefde technologieën, dan zeggen veel mensen al snel; waarom doen we het niet gewoon?”
Traject met veel hindernissen
Toch is het daarmee nog geen gelopen race. Wat volgt is een lang traject met veel hindernissen. “Alles moet gecertificeerd zijn: de meeste bouwers willen eigenlijk helemaal niet in hout bouwen, maar gewoon in beton. Toezichthoudende instanties zien vaak alleen de risico’s, de markt zegt dat het niet kan en spreekt over gestapelde ambities. En dan heb je nog de stelling; als het een goed plan was, dan had iemand het al veel eerder gedaan”, somt Winkel op. “Terwijl er zoveel voordelen zijn als je in hout bouwt”, vult Compeer aan. “We slaan CO2 op in tegenstelling tot de betonindustrie, die juist CO2 uitstoot. Hout is een hernieuwbaar materiaal en het is niet uitputtelijk omdat het gewoon weer terug groeit.” Bij de bouw is gebruik gemaakt van vurenhout, voornamelijk afkomstig uit het Sauerland in Duitsland. Voor elke boom die voor SAWA is gebruikt, zijn vier nieuwe boomsoorten geplant. Zo ontstaat er geen kaalslag in het productiegebied, blijft de biodiversiteit ook daar op peil en zorg je ervoor dat ook toekomstige uitstoot van CO2 blijft opgenomen.
“'Voor elke boom die voor SAWA is gebruikt, zijn vier nieuwe boomsoorten geplant'
“We lopen in Europa echt een heel stuk voor de troepen uit. In Duitsland waar ze veel in hout bouwen, gaan ze niet hoger dan vier lagen. Omdat de verdichtingsopgave hier zo groot is, is het juist interessant om wel de hoogte in te gaan. Naast nieuwbouw in hout is het houtbouw uitermate geschikt voor het optoppen bestaande gebouwen, zodat woningen kunnen worden toegevoegd aan bestaande buurten in de stad.” Toch zijn beide heren regelmatig voor gek verklaard. “We willen niet alleen volledig circulair in hout bouwen, maar ook een belangrijke bijdrage leveren aan de biodiversiteit van het gebied. Ook willen we gemeenschappelijke ruimtes aan het gebouw toevoegen en de helft van de woningen aanbieden in het middenhuursegment. Volgens criticasters kan zo’n project dan ook niets opleveren.” Toch is de praktijk anders. “Het project is geen winstpakker en je wordt er niet slapend rijk mee”, geeft Winkel aan. “Maar je laat wel zien dat het kan. Daar hebben de mensen, de natuur, de buurt en de stad profijt van en wellicht mogen wij meer soortgelijke projecten realiseren."
Meer SAWA’s
De bouw van SAWA is gestart en wordt naar verwachting eind 2024 opgeleverd. “We beschikken over een bewezen, haalbaar en gecertificeerd modulair bouwsysteem dat reproduceerbaar is. Daarmee kunnen we flexibel bouwen in hout tot wel 100 meter hoog”, vertelt Winkel. “We zijn blij dat we in ERA Contour een partner hebben gevonden die constructief met ons mee werkt en denkt." Het concept is gebaseerd op het principe van ‘Open Bouwen’ met houten kolommen en balken. Voor de gevel zijn modules gebruikt van houtskeletbouw, waarbij de buitenzijde is voorzien van vurenhout. Uniek is de vloer die is opgebouwd uit Cross Laminated Timber (CLT) met daar bovenop een droge ballast in plaats van beton. "Hiervoor gebruiken we gerecycled dakgrind dat eerst is gereinigd en gezeefd tot de ideale grootte. Dit wordt vervolgens naar de gewenste verdiepingsvloer geblazen en aangebracht. Dit heeft als groot voordeel dat alle gebouwdelen volledig losmaakbaar zijn en dus opnieuw herbruikbaar. Dat maakt het systeem volledig circulair. Het grote voordeel hiervan is dat de materialen in de verre toekomst een tweede leven kunnen krijgen en de CO2 in de materialen opgeslagen blijft ” Een ander voordeel van het ‘Open Bouwen’ principe is volgens hem de flexibiliteit en vrijheid om de ruimtes in te delen. Daarmee is het gebouw geschikt voor meerdere functies en toekomstbestendig
“'Deze planten en bloemen voorzien in voedsel voor de diersoorten die zich hier vestigen'
De Lloydpier waar SAWA verrijst, is voornamelijk gedomineerd door steen en beton. Daarom is SAWA natuurinclusief ontworpen in samenwerking met biologen, botanisten en stadsecologen. De terrassen en balkons zijn voorzien van vaste plantenbakken met een plek-specifiek gekozen beplanting. “Die zijn automatisch geïrrigeerd en twee keer per jaar bijgehouden door een hovenier. Deze planten en bloemen voorzien in voedsel voor de diersoorten die zich hier vestigen.” Zo zijn er op en aan het gebouw maar liefst 140 nestkasten aangebracht om een veilig onderkomen te bieden aan vogels, vleermuizen en insecten. Daarmee krijgt de biodiversiteit van de wijk een enorme impuls."