“In 2017 begon binnen Rijkswaterstaat meer aandacht te komen voor circulariteit. We zagen dat er eenduidigheid nodig was over zaken als definities en meetmethodes, als we dit in onze projecten wilden meenemen,” vertelt Van der Wel over het ontstaan van het platform. “In onze zoektocht naar partners om dit te gaan oppakken, kwamen we NEN tegen, waar werd gewerkt aan bewustwording van het belang van harmonisatie voor de circulaire economie. En we zagen in, dat deze behoefte aan een gezamenlijke taal voor de hele bouwsector moest worden aangepakt. Reden om, in eerste instantie, ook het Rijksvastgoedbedrijf en de Bouwcampus erbij te betrekken. Inmiddels hebben meer partijen uit de overheid en de bouwsector zich verbonden aan het platform.”

“

De actieteams hadden de opdracht om in één jaar een leidraad te ontwikkelen en te publiceren

In de afgelopen vijf jaar heeft Platform CB’23 aanzienlijk succes geboekt bij het bereiken van zijn doel. Eind juni worden op het jaarevent voor de vijfde keer de leidraden gepresenteerd die het jaar ervoor zijn ontwikkeld in de actieteams. Van der Wel: “We hebben ervoor gekozen om elk jaar twee of drie nieuwe actieteams te vormen, soms voortbordurend op voorgaande teams, soms voor een nieuw onderwerp. Die actieteams hadden de opdracht om in één jaar een leidraad te ontwikkelen en publiceren op het jaarevent rond 1 juli. Die druk op de ketel heeft ervoor gezorgd dat we elk jaar een stap verder naar ons doel konden zetten.”

De inzet van actieteams ziet Van der Wel als een van de belangrijke aspecten voor het succes van het platform. “Vanaf het begin hebben we daarbij gekozen voor een bottom-*up *aanpak. We hebben gezegd: iedereen die mee wil doen, die mag erbij. Door deze inclusieve en transparante benadering kunnen niet alleen de grote partijen, maar ook kleine, innovatieve start-ups, bijdragen aan het gesprek en de ontwikkeling van de sector,” zegt Van der Wel. Hij signaleert ook een onverwacht voordeel van de gekozen benadering: “Door de actieteams open te stellen voor iedereen die mee wilde doen, is heel veel kennisuitwisseling ontstaan. Elk jaar begonnen we met nieuwe actieteams, met nieuwe mensen. Op die manier hebben inmiddels meer dan 500 mensen uit de GWW, woning- en utiliteitsbouw meegedacht en zijn zij ambassadeur geworden van alle afspraken die gemaakt zijn, niet alleen voor hun actieteam maar voor heel Platform CB’23.”

Leidraden voor eenduidigheid

De actieteams hebben inmiddels leidraden ontwikkeld voor het meten van circulariteit, materiaalpaspoorten voor de bouw, toekomstig hergebruik, circulair inkopen en circulair ontwerpen en een Lexicon circulair bouwen voor eenduidig taalgebruik. “Alle leidraden leveren een bijdrage aan eenduidigheid. Tegelijkertijd zijn er ook verschillen in opzet, doel en ontwikkelingsstadium. De leidraad over meten hebben we nu bijvoorbeeld overgedragen aan de NEN, zij gaan op basis hiervan verder met de ontwikkeling van normering voor circulair bouwen. Daarmee hebben we dit onderwerp geborgd voor de toekomst,” vertelt Van der Wel enthousiast. “En deze leidraad is in grote lijnen overgenomen door de Stichting Nationale Milieu Database in hun beoordelingsmethodiek.”

“

De leidraad Paspoorten in de bouw is eerder een open source datamodel voor een materialenpaspoort

Hij vindt de leidraad Paspoorten in de bouw eerder een open source datamodel voor een materialenpaspoort, die zorgt voor een eenduidige data standaard. “In deze leidraad staat wat we verwachten in een materialenpaspoort. Dit kan bijvoorbeeld gebruikt worden door partijen als Madaster. De leidraad Toekomstig hergebruik, waar de afgelopen twee jaar aan is gewerkt, kun je dan weer zien als een leidraad voor leidraden: hierin staan de zaken waar je aan moet denken als je afspraken wil maken voor specifieke producten, of die randvoorwaardelijk geregeld moeten worden in wet- en regelgeving over hergebruik.”

“

De toepassing én de borging van de leidraden is het belangrijkste onderwerp op het jaarevenement

Hoewel Platform CB’23 mooie successen heeft geboekt, erkent Van der Wel dat er nog ruimte is voor verbetering. “We hebben vooral de focus gehad op leidraden ontwikkelen. Na twee jaar zijn we ook toetsmomenten gaan inbouwen: hoe werken de gemaakte afspraken in de praktijk? Bij Paspoort voor de bouw en voor Meten van circulariteit konden deelnemers zelf de implementatie doen en hun ervaringen delen of de leidraad met behulp van een coach vanuit Platform CB’23 toepassen. Dit heeft nuttige lessen opgeleverd, die weer verwerkt zijn in de leidraden.” Die toepassing én de borging van de leidraden is dan ook het belangrijkste onderwerp op het jaarevenement op 29 juni. “Hier is wellicht nog te weinig aan gedaan. Als het platform in een bepaalde vorm een doorstart krijgt, dan wordt dat zeker een van de aandachtspunten,” aldus Van der Wel.

Niet vanzelfsprekend

Of dat vervolg er komt, is niet vanzelfsprekend. “Vorig jaar hebben we als Regieraad geëvalueerd en was er behoefte om in verbeterde vorm door te gaan. Maar we zijn ook afhankelijk van hoe het Transitieteam Circulaire Bouweconomie verder gaat.” Dit Transitieteam is ook in 2018 ingesteld en bestaat uit vertegenwoordigers van overheden en de bouw. Het team is adviseur van de ministeries voor de regie over de gehele transitie. “Er is, zeker in het begin, wel eens verwarring geweest over wie welke rol had,” memoreert Van der Wel. “Dat is misschien ook logisch. Toen wij begonnen waren er op verschillende plekken, zonder verdere afstemming, initiatieven om circulariteit vorm te geven. Dit evaluatie moment biedt een mooie kans om opnieuw te kijken hoe wij ons tot elkaar verhouden en tot andere initiatieven voor circulair bouwen van overheden, marktpartijen en sectoren. De Werkconferentie Circulaire Bouweconomie van afgelopen januari biedt daar een goede basis voor.”

“

Circulair is op dit moment bezig om momentum te krijgen

Na vijf jaar Platform CB’23 en een hele loopbaan in duurzaam bouwen, ziet Van der Wel de toekomst van circulair bouwen in Nederland positief in. “Circulair bouwen is op dit moment bezig om momentum te krijgen. Het Rijk heeft het omarmd, dat zie je wel aan de strategie KCI van het ministerie van I&W en de kamerbrief uit december van het ministerie van BZK over circulair bouwen. En voldoende marktpartijen en opdrachtgevers zijn er klaar voor,” zegt hij. 

Regelgeving

Hij ziet nog wel een mogelijk risico in de regelgeving die voort gaat komen uit de Europese Green Deal, regelgeving die ook de bouw zal raken. “Binnen de EU heeft Nederland echt wel een koploperspositie. Maar juist doordat we koploper zijn, kan het effect van deze regelgeving positief of negatief voor ons uitvallen. Het kan ons helpen als de EU meegaat in de al in Nederland gemaakte keuzes. Zo niet, dan kan het juist onze ontwikkeling remmen. Ik zie hier op dit moment nog onvoldoende aandacht voor.”

“

Circulair bouwen is vooral een middel tot het grotere doel van duurzaamheid

“Maar,” benadrukt hij, "circulair bouwen is vooral een middel tot het grotere doel van duurzaamheid. En duurzaamheid gaat verder dan alleen verdere schade aan de aarde voorkomen. Daarbij ben ik persoonlijk heel benieuwd naar regeneratieve economie en symbiotisch bouwen: als je bouwt, dan geef je ook terug. Ik zie dit als een beweging die ons voorbij circulariteit zoals we het nu zien, gaat brengen. Dat je je rekenschap geeft van landschapsecologie van de omgeving waar je bouwt. Hoe werkt het ecosysteem hier en als ik dan bouw, hoe kan ik dan zorgen dat ik dat niet afbreek, maar zelfs versterk? Dat zijn de vragen voor de toekomst, die dan ook om harmonisatie zullen vragen.”